Evinizin arka bahçesinde, hobi bahçenizde lezzetli, sağlıklı otlar yetiştirebilirsiniz.
Kendi tıbbi, aromatik veya yemeklik otlarınızı yetiştirmek zevkli ve çok pratiktir. Otlar,
yemeğin hatta sofranın temel taşıdır. Doğru yemeği tamamlayan doğru otlar, genellikle iyi aşçılar ile harika aşçılar arasındaki farkı yaratan şeydir.
Bahçeciliğe başlamak için bir yer seçme:
Yetiştirilen bitkilerin çoğu, güneş ışığına ve iyi drene edilmiş toprağa ihtiyaç duyar. Bu, bir sebze, ot bahçesi inşa etmeyi düşündüğünüzde, günde 6 saat veya daha fazla güneş ışığı alan ve iyi drene edilmiş bir yer aramanız gerektiği anlamına gelir.
Bitkilerin çoğu, aşırı ıslak, zayıf drene edilmiş topraklar hariç, çok çeşitli toprak koşullarında büyüyecektir. Toprak verimliliğini ve fiziki yapısını geliştirmek için, ekimden önce, abartmadan, kompost veya doğal gübre ekleyebilirsiniz. Gübreyi toprağa karıştırmanız, azot kaybını önlemek ve homojenize ederek fiziki yapıyı iyileştirmek için önemlidir.
Genel olarak, otlar düşük ila orta verimliliğe sahip topraklarda daha iyi sonuç verir, bu nedenle abartılı gübre uygulamalarına gerek yoktur. Verimliliği yüksek topraklar, tadı düşük olan çok sayıda veya miktarda yeşillik yapma eğilimindedir.
Otlarımı, bitkilerimi nerede yetiştireyim?
Güneye bakan pencereler, alanlar, en yoğun ışığa sahiptir ve özellikle kısa kış günlerinde tercih edilmelidir. Bu yerler için iyi seçimler biberiye, kekik, fesleğen gibi tropik ve yarı tropik iklimlerden gelen bitkilerdir.
Doğuya ve batıya bakan pencereler, bahçeler veya alanlar, yaklaşık 6 saat boyunca parlak güneş alır, ancak doğu pencereleri daha serin kalır. Daha az yoğun ışıkla gelişen ve daha soğuk sıcaklıkları seçen nane, maydanoz, frenk soğanı ve frenk maydanozu iyi seçenekler arasındadır.
Otların sınıflandırılması:
Otlar yıllıklar, çiftyıllıklar ya da çok yıllıklar olarak sınıflandırılır. Yıllık otlar genellikle tohumdan yetiştirilir; bir mevsimde büyürler, çiçek açarlar ve tohum üretirler ve sonra ölürler . Bienal veya çift yıllık bitkiler iki yıl gelişir, sadece ikinci yılda çiçek açarlar. Çok yıllık otlar her mevsim çiçek açar.
Arka bahçenizde, balkonunuzda veya hobi bahçenizde çeşitli otlar yetiştirmek için toprak gereksinimi:
Aromatik otlar, çok zengin olmayan iyi drene edilmiş bir toprak gerektirir. Toprağın pH'ı 5 ila 7 arasında olmalı ve orta miktarda organik madde içermelidir.
Çoğaltma:
Bazı otların çoğaltılması için tohumdan başlamak kolaydır, ancak bazılarının filizlenmesi uzun zaman alabilir veya zordur . Bazen dışarıdan, fideciden ,dükkanlardan veya bir komşudan köklenmiş bir bitki, çalı almak ve bölmek/çoğaltmak iyi fikir olabilir.
Tohumdan:
Herhangi bir bitkiyi ekimden önce,( ister başlangıç tepsilerinde, viyollerde, yoğurt kaplarında ister doğrudan bahçede olsun) önemli bilgiler verecek olan tohum paketini mutlaka okuyun. Ama bununla yetinmeyin, tohumla, cinsle ilgili başka kaynaklara da bakmaya çalışın. Tohumlar her sene çimlenme kabiliyetlerini kaybederler. 1 yıllık bir tohumla 5 yıllık bir tohum arasında çimlenme yani hayat bulma ihtimali olarak büyük farklar vardır. Dolayısı ile paket tohum satın alıyorsanız eski olmamasına dikkat edin.
Tohumdan yetiştirilmesi nispeten kolay otlar:Fesleğen, Hodan, Aynısefa, Frenk maydanozu, Kişniş, Dereotu, Maydanoz, Reyhan ve Adaçayı.
Bölerek:
Çok yıllık otlar çok kolay bölünebilir. Bitkinin kök sistemini kazmak için bir bahçe çatalı kullanın ve kökleri elle ayırın veya kök kütlesini birkaç parçaya bölün ve bahçenin herhangi bir yerine yeniden dikin. Kış boyunca iç mekanlarda büyütmek için saksılara da koyabilirsiniz. Bölmek için en iyi zaman, genellikle metabolizmalarının yavaşladığı zamanlardır. Sonbaharda bölünüp tekrar dikildiğinde bitkiler daha hızlı adapte olabilirler.
Bölünmeye iyi yanıt veren çok yıllık otlar:
Frenk soğanı, Sarımsak, Mercanköşk, Kekik Nane
Kesimlerden, çeliklerden:
Bitkilerin sağlıklı ve güçlü bir şekilde büyüdüğü ilkbahar veya yaz aylarında uygun bitkilerin, uygun gövde kesimleri alınır. Alınan bu kesimler köklendirilerek yeni bitkiler elde edilir. Ancak, örneğin, biberiye ve tarhun sonbaharda daha iyi köklenme eğilimindedir, bu nedenle ilgi duyduğunuz bitkiyi biraz çalışmak, hangi çoğaltma yöntemine daha uygun olduğuna bakmak çok faydalıdır. Kesim için iyi olan bazı otlar :
Lavanta, Nane, Kekik ve Adaçayı
Kesimler/Çelikler Nasıl Alınır:
Gövde boyunca en az 5 yaprak olacak şekilde yumuşak ve yaklaşık 10-20 santim uzunluğunda gövde parçalarını seçin. Dışa bakan bir yaprak düğümünün hemen üzerinde açılı bir kesim oluşturun. Gövde üzerindeki alt yaprakları çıkarın (böylece su kaybı azalır), 20cm’lik nemli saksı toprağına yaklaşık 6-10cm derinliğinde ekin. Ayrıca vermikülit veya perlit kullanabilirsiniz, bunlar suyu tutma kapasiteleri ile uygun bir köklenme ortamı yaratırlar.
Küçük bir tüyo: köklendirmeyi desteklemek için, çeliklerinizi söğüt yaprağı ve yeşil dallarından ürettiğiniz köklendirme sıvısına batırabilirsiniz. Söğütün yeşil yapraklarını ve ince dallarını kıyarak suda 1 gün bekletin, köklendirme sıvınız hazır.
Nemli koşullar oluşturmak ve doğrudan güneş ışığından uzak tutmak için kesimleri gevşek bir şekilde örtün. çelikleri sulayın; çok fazla nem varsa örtüyü çıkarın. Birkaç hafta sonra, bitkilerin iyi köklendiğini gösteren yeni yaprak büyümesini görmelisiniz. Bitkileri normal saksı toprağı ile dolu daha büyük kaplara koyun ve bitkileri yavaş yavaş tam güneşe maruz bırakın.
Sulama: Bitkilerin Bakımı Nasıl Yapılır?
Birçok bitki, özellikle Akdeniz iklimine özgü olanlar, gevşek, hızlı drene olan toprağa sahip olmalıdır. Çamurlu, sulu toprak, özellikle soğuk kış sıcaklıklarında, bu bitkiler için zararlı olabilir.
Sulamadan önce toprağın biraz kurumasını bekleyin. Toprağı hafif nemli tutun , ancak ıslak değil.
Hasat:
Otlar hasata genellikle iyi tepki verir ve aslında sık sık kırpma ile daha kalın ve daha yoğun büyür. En iyi sonuçlar için, bir çift bahçe makası veya mutfak makası kullanarak sabahları hasat edin. İyileşip devam edebilmesi için asla bitki
nin üçte birinden fazlasını kesmeyin veya sökmeyin.
Bitkilerden en iyi tadı, çiçeklenmeden hemen önce alabileceğimizi düşünebilirsiniz.
Kurutma:
Bitkilerinizi saklamadan önce kullanabileceğiniz birkaç farklı kurutma işlemi vardır. Kurutma işlemi, bitkinin yetiştirilmesi kadar önemlidir, işlem sırasında çok fazla yağ ve aroma kaybolabilir.
Havada kurutma, hava ile kurutma:
Havayla kurutma, bitkileri yaklaşık 1 ila 2 hafta boyunca basitçe baş aşağı asmayı içerir ve geleneksel bitki kurutma yöntemidir. Bu süreç çoğu insan tarafından tercih edilir, çünkü bitki baş aşağı dururken yağlar ve aroma yerçekimi ile yapraklara çekilir.
Hasat edilen bitkileri bir kağıt torbaya koymak, yavaş yavaş istenmeyen nemin buharlaşmasına izin verirken yağlarını muhafaza etmelerine yardımcı olacaktır.
Fırın Kurutma:
Fırında kurutma, geleneksel bir fırın veya bir mikrodalga fırın kullanılarak tamamlanabilir. Bu, hasat edilen yaprakların kısa bir süre pişirilmesiyle yapılır, geleneksel bir fırında bu düşük ısıda 2 ila 4 saat, bir mikrodalga fırında yaklaşık 3 ila 4 dakika pişirilir.
Tuzla Kurutma:
Tuzla kurutma, hasat edilen yaprakların yaklaşık 2 ila 4 hafta boyunca iyotsuz sofra tuzu içeren bir tepsiye yerleştirilmesini içerir. Bu işlem sadece “tüylü olmayan” yapraklarda kullanılabilir, ancak benzersiz bir aromaya neden olabilir.
Bitkiler hakkında bilgi toplama sürecinde yabancı kaynaklara bakmak –inanın- çok önemlidir. Aşağıda bazı tıbbi ve aromatik bitkinin Türkçesi, Latincesi ve yetiştirme sürelerini bulacaksınız.
TIBBİ VE AROMATİK BİTKİ TÜRÜ LİSTESİ S.No Adı Latince Adı Yetiştirme Süresi Tek Yıllık (T) / Çok Yıllık (Ç) 1 Alıç Crataegus monogyna L. Ç 2 Anadolu Adaçayı Salvia fruticosa Ç 3 Anason Pimpinella anisum L. T 4 Anzer Kekiği Thymus plogioides L Ç 5 Ardıç meyvesi Juniperus Sp. Ç 6 Aslan Pençesi Allcemilla vulgaris L. Ç 7 Aspir Carthamus tinctorius L. T 8 At kestanesi Aesculus hippocastanum L Ç 9 At kuyruğu Equisetum arvense l. Ç 10 Ayı Üzümü Vaccinium myrtillus L. Ç 11 Aynısefa (Portakal Nergisi) Calendula officinalis L. Ç 12 Beyaz Hindiba Cichorium intybus L. T 13 Biberiye (Kuşdili Otu) Rosmarinus officinali L. Ç 14 Buy (Çemen) Trigonella foenum-graecum L. T 15 Cehri Rhammus catharticus L. Ç
16 Centiyana Gentiana lutea L. Ç 17 Civanperçemi Achillea millefolium L. T 18 Çakşır Ferula elaeochytris L. Ç 19 Çayır üçgülü Trifolium Pratense L. Ç 20 Çivitotu İsatis tinctoria L. Ç 21 Çoban çantası Capsella bursa-pastoris T 22 Çoban çökerten Tribulus terrestirisL. Ç 23 Çörekotu Nigella Sativa L. T 24 Çöven Saponaria officinalis L. Ç 25 Çuha çiçeği Primula ssp. Ç 26 Dağçayı Sideritis ssp. Ç 27 Defne Laurus nobilis L. Ç 28 Devedikeni Silybum marianum L. T 29 Diğer Adaçayları Salvia ssp Ç 30 Diş otu Amni visnaga Ç 31 Dulavratotu Arctium lappa (Lappus officinalis) Ç 32 Duvar sarmaşığı Hedera helix L. Ç 33 Düğün çiçeği Ranunculus ficaria L Ç 34 Ebegümeci Malva ssp. Ç 35 Eğir otu kökü Acorus calamus L. Ç 36 Ekinezya Echinacea ssp. Ç 37 Ezan çiçeği Oenaothera biennis Ç 38 Fesleğen (Reyhan) Ocimum basilicum L. T 39 Funda Erica ssp. Ç 40 Geven Astragalus sp. Ç 41 Gilaburu Viburnum Opulus L. Ç 42 Gojiberry Lycium barbarum Ç 43 Göl soğanı Leucojum aestivum Ç 44 Gül (Yağlık) Rosa damascena mill Ç 45 Gümüşdüğme Tanacetum parthenium L. T
46 Güzelavrat otu Artropa Belladonna L. T 47 Hardal Sinapis arvensis L. T 48 Haşhaş (Kapsül) Papaver somniferum L. T 49 Hatmi Althaea officinalis L. Ç 50 Havaciva otu Alkanna tinctoria Ç 51 Hayıt Vitex agnus castus Ç 52 Hünnap Ziziphus zizyphus L. Ç 53 Ihlamur Tilia Cordata L. Ç 54 Isırgan Otu Urtica dioica L. Ç 55 İğde (Güz yemişi) Elaeagnus umbellas L. Ç 56 Kantaron Hypericum perforatum L. Ç 57 Kapari Capparis spinosa L. Ç 58 Kara dut Morus nigra L Ç 59 Karabaş otu. Lavandula stoechas L. Ç 60 Karabuğday Fagopyrum ssp. T 61 Karaçalı PaliurusAculeatus Ç 62 Karahindiba Taraxacum officinale L. T 63 Karakafesotu (Eşekkulağı) Symphytum officinale L Ç 64 Karamuk Agrostemma githago L. Ç 65 Kardelen Galantus elwesii T 66 Karnıyarık otu Plantago psyllium T 67 Keçiboynuzu Ceratonia siliqua Ç 68 Kediotu Valeriana officinalis L. Ç 69 Kekik (diğer türler) Ç / T 70 Kekik (İstanbul kekiği ) Origanum vulgare L. Ç 71 Kekik( İzmir kekiği) Origanum onites L. Ç 72 Kenger Gummi gundeliae Ç 73 Keten Linum utatissimum L. T 74 Kırlangıç otu Chelidonium majus L Ç/T 75 Kırmızıbiber(Baharatlık) Capsicum annuum L. T 76 Kimyon Cuminum cyminum L. T 77 Kinoa Chenopodium quinoa L. T 78 Kişniş Coriandrum sativum L. T 79 Konjak Amorphophallus konjak Ç 80 Kökboya Rubia tinctorum L. Ç 81 Kudret Narı Momordica charantia L. T 82 Kuşburnu Rosa canina L. Ç 83 Lavanta Lavandula angustufolia L. Ç 84 Lavanta Lavandula intermedia L. Ç 85 Limon Grass Cymbopogon citrates L. T 86 Limon otu Lippia citriodora L. Ç 87 Mahlep Prunus mahaleb L. Ç 88 Melek otu Angelica sinensis L. Ç 89 Melisa (Oğul Otu) Melissa officinalis L. Ç 90 Menekşe kökü İris germeniaca L. Ç 91 Mercan Köşk Origanum dubium L. T 92 Mersin Myrtus comminus L. Ç
93 Meryem ana dikeni Silybum marianum T 94 Meyan Glycyrrhiza glabra L Ç 95 Misk adaçayı Salvia sclarea L. Ç 96 Muhabbet Çiçeği Reseda luteola T 97 Mürver Sambucus nigra L. Ç 98 Ökse otu Viscum album Ç 99 Öksürük otu Tusilago farfara L. Ç 100 Ölmez Otu (Altın Otu) Helichrysum ssp. Ç 101 Passiflora Passiflora incarnata L. Ç 102 Pelin Otu Artemisia absinthium L. Ç 103 Rezene Foeniculum vulgare L. T 104 Safran Crocus Sativus L Ç 105 Sakız Ağacı Pistacia lentiscus L. Ç 106 Salep Orchis ssp. Ç 107 Sarı sabır Aloe vera L. Ç 108 Sumak Rhus Coriaria L. Ç 109 Sarı yoğurt otu Galium verum L. T/Ç 110 Sığla (Günlük ağacı) Liquidambar orientalis Ç 111 Sinirli ot Plantago lanceolata L. Ç 112 Siyah Havuç Daucus carota L. var. atrorubens (Alef.) E. Small. T 113 Şeker Otu (Stevia) Stevia Rebaudiana Bertoni Ç 114 Sumak Rhus Coriaria L Ç 115 Şahtere Fumaria officinalis L . T 116 Şerbetçiotu Humulus lupulus L. Ç 117 Şevketibostan Cnicus benedictus L. T 118 Tarçın Cinnamomum Zeylaniccum L. Ç 119 Tarhun Artemisia dracunculus L. Ç 120 Tavşan memesi Ruscus aculeatus L. Ç 121 Tıbbi adaçayı Salvia officinalis L. Ç 122 Tıbbi nane Mentha piperita L. Ç 123 Tıbbi Papatya M.Chamomilla L Ç 124 Üzerlik Peganum harmala L. Ç 125 Yakı otu Epilobium Angustifolium L. T 126 Yalancı Kendir Datisca cannabina L Ç 127 Yüksük otu Digitalis spp. Ç 128 Zaguda Allium schonoprasum L. Ç 129 Zahter Thymbra spicata L. Ç 130 Zambak Lilium Candidum L. Ç 131 Zencefil Zingiber officinale L. Ç
Yazı faydalı oldu mu?
Hiç Olmadı, boşuna vakit kaybı.
Biraz oldu.
Faydalı oldu, dozunda bilgi paylaşılmış.
Yorumlar